Daniele Formica, een van de genomineerden van 2022 in de categorie Schilderkunst, is op drift. Hij neemt niet alleen afscheid van studiocomplex De Besturing in de Binckhorst, maar gaat medio september ook terug naar zijn geboorteland Italië om vier maanden lang deel te nemen aan een speciaal cursusprogramma van CASTRO Residency, een internationaal studiecentrum in de Romeinse wijk Trastevere. “Maar ik kom in oktober zeker terug naar Den Haag voor de uitreiking van de Piket Kunstprijzen.”
Van De Besturing naar De Helena
Daniele en de collega’s met wie hij de ruimte deelde (onder wie Mattia Papp, een van de genomineerden van 2017) zijn momenteel bezig de studio’s te ontmantelen om De Besturing, een oude machinefabriek, gereed te maken voor een nieuwe bestemming. De kunstenaars verhuizen naar De Helena in het Haagse stadscentrum, waar ook, onder meer, Billytown en Stichting Ruimtevaart zijn ondergebracht. Daniele zal De Besturing missen – de havenlocatie en het uitzicht op de betoncentrale: “Het is een heel bijzonder landschap. In het centrum zitten heeft veel voordelen en De Helena is een geweldige plek, maar hier zit je niemand in de weg en bezorg je niemand overlast, met harde muziek of zo.” Omdat het CASTRO-project al over enkele weken begint, ziet hij zichzelf niet echt settelen in De Helena. “Ik ga daar alleen mijn spullen droppen”, lacht hij. Maar in januari is hij weer terug en hij zit vol plannen.
Het CASTRO Studio Program
Daniele is geboren in Perugia, maar hij kent Rome best goed omdat zijn grootouders daar een restaurant hadden. De horeca lijkt ook Daniele in het bloed te zitten; in de weekenden werkt hij als kok voor een up-market Haags visrestaurant. “Ik heb deze bijbaan nu al drie jaar. In mijn familie zeggen we altijd: ‘Zet een Formica in de keuken en hij gaat er nooit meer weg’.” Omdat hij de rest van de week geheel opgaat in zijn kunstenaarspraktijk, vindt hij het ook fijn om “mezelf uit te zetten en alleen maar bezig te zijn met eten maken.”
Maar kunst is zonder twijfel Daniele’s ware roeping. Hij is erg blij met zijn fellowship voor het CASTRO Studio Program en verheugt er zich enorm op. Zijn werkperiode in Rome wordt ondersteund door STROOM Den Haag. CASTRO Residency, een initiatief van de kunstenares Gaia Di Lorenzo, biedt jaarlijks een cursusprogramma aan een geselecteerde groep internationale kunstenaars, die voor zo’n fellowship een aanvraag moeten indienen. Het programma is ieder jaar anders omdat het is toegesneden op de belangstelling van elk van de deelnemers. Het omvat individuele tutorials en werkgroepen, bezoeken aan ateliers en galeries, excursies en rondleidingen, en workshops van plaatselijke ambachtslieden. Voor Daniele heeft het idee van uitwisseling bijzondere aantrekkingskracht, “delen, betekenis vinden met elkaar.”
‘Ik ben Italië ontvlucht’
Opmerkelijk genoeg, was het datzelfde verlangen naar delen en uitwisselen dat maakte dat Daniele zeven jaar geleden juist uit Italië is weggegaan. “Ik ben Italië ontvlucht”, zegt hij. “Het voelde een beetje claustrofobisch. Ik had het gevoel dat kunstonderwijs in Noord-Europa minder academisch zou zijn en meer ruimte zou bieden om te experimenteren. Mijn keuze voor Den Haag was bijna willekeurig, nogal praktisch eigenlijk. Ik was op zoek naar een volledig Engelstalig studieprogramma en de KABK was toen een van de weinige kunstacademies die zoiets aanbood. Het was ook een heel stuk goedkoper dan Londen bijvoorbeeld.” Hij heeft er nooit spijt van gehad dat hij naar Den Haag gekomen is. “Het voelt niet als een grote stad. Je kunt er gemakkelijk mensen ontmoeten en de kunstscene leren kennen.”
Jezelf positioneren
Daniele is geboeid door vragen rond het positioneren van jezelf in heden en verleden, traditie en moderniteit, tijd en ruimte. Hij ziet hoe dingen vorm krijgen, ontstaan en dan opgaan in het verleden, in een constante stroom. “Alle informatie behoort toe aan het verleden, zelfs directe communicatie – zodra woorden zijn gevormd en waargenomen, maken ze deel uit van het verleden. Het is voortdurend in beweging. Het heden is de enige plek waar je kunt handelen. Terwijl we ons naar de toekomst begeven, moet er een beetje lege ruimte zijn waar zich iets nieuws kan ontvouwen. Moderniteit gaat over ruimte, ruimte voor iets nieuws.”
Plannen
Het eerste wat Daniele wil doen als hij in januari weer terug is in Den Haag, is nieuwe woonruimte zoeken. Hij zegde zijn huur op, zodat een vriend zijn woning kon huren. “Ik wilde niet onderverhuren. Ik ga ervan uit dat ik wel iets anders zal vinden.” Settelen in De Helena zal weinig moeite kosten. Hij brengt nieuw werk mee naar Den Haag en verheugt zich erop om het te laten zien. Hij wil ook een avond organiseren over de art scene in Rome: “Ik denk dat mensen dat wel interessant zullen vinden. De Covid-pandemie heeft allerlei kunstenaarsinitiatieven bij elkaar gebracht, niet alleen in Den Haag, maar ook in Rome.” Daarnaast wil hij een aanvraag indienen bij het Mondriaan Fonds.
Daniele is blij dat hij nu deel uitmaakt van Ellen de Bruijne PROJECTS, een Amsterdamse galerie. Er zijn plannen om volgend jaar deel te nemen aan Art Rotterdam, Art Island IJmuiden en Artissima in Turijn. Hij ziet ook uit naar gesprekken met Museum Schloss Moyland (Bedburg-Hau, Duitsland over een solotentoonstelling in 2024. Hij is vooral enthousiast over een samenwerking met Schloss Moyland omdat hier het Joseph Beuys Archive is ondergebracht: “Ik was erg onder de indruk van het vroege werk van Beuys, zijn taalkundige benadering.”
En als hij de Piket Kunstprijs wint? “Gewoon de basisdingen, denk ik: eten, leven, een dak boven mijn hoofd. Het zou allemaal naar mijn werk gaan. Ik ben niet zo van de uitschieters, ik koop geen dure dingen of kleren. Misschien maak ik een grote tentoonstelling met al mijn vrienden!”
Foto: Hessel Waalewijn
