John de Weerd, programmeur van Zaal 3 en Theaterfestival de Parade, neemt dit jaar afscheid als jurylid. De Weerd trad in 2020 toe tot de vakjury Toneel. Hij herinnert zich dat eerste jaar nog levendig. “Tweeënhalve maand na mijn aantreden gingen de deuren op slot vanwege de pandemie. Dat was wel even puzzelen. Een hele generatie spelers en makers verdween in een gat. Ze waren onzichtbaar, ook voor mij en mijn toenmalige collega-jurylid Antoinette Jelgersma. Na de pandemie had diezelfde generatie moeite zich te herstellen. Het was voor iedereen een moeilijke tijd. Als ik er nu op terugkijk, hebben we eigenlijk toch heel veel kunnen doen en kunnen zien.”
Trots
Actrice Antoinette Jelgersma werd in 2022 opgevolgd door speler, maker en docent Ellen Goemans, die dit jaar eveneens afzwaait. Wat De Weerd betreft is die combinatie van speler en mens-achter-de-schermen ideaal. “Voor een jurylid is het belangrijk om veel te zien. Programmeurs zien heel veel. Dat hebben ze gemeen met recensenten. Een speler en een programmeur kijken niet op dezelfde manier, maar die perspectieven vullen elkaar wel aan. Dat is heel inspirerend. Bij de samenwerking met Ellen was het bovendien interessant dat zij ook lesgeeft.” Daarnaast vond De Weerd het boeiend om jonge makers van andere disciplines te leren kennen en om te luisteren naar de overwegingen van de andere vakjury’s, naar “de taal die anderen hebben om iets te duiden.” “Het was geweldig om dit zo mee te krijgen”, zegt hij. “Het is oneerlijk verdeeld in de wereld. Een van de weinige dingen die wel echt eerlijk over de gehele wereldbevolking zijn verdeeld, is talent. Dat moet onuitstaanbaar zijn voor mensen met macht en geld, want talent is dus niet iets dat je kunt kopen of verkrijgen door invloed. Ik ben er trots op dat we met de Piketprijs verschil hebben kunnen maken voor talentvolle mensen, die met zo’n geldprijs echt een stimulans aan hun prille carrière konden geven.” Voor de vakjury Toneel is het niet altijd gemakkelijk om jonge genomineerden te vinden die een binding hebben met Den Haag. De Weerd wijst erop dat Den Haag wel een dansopleiding en een kunstacademie heeft, maar geen theateropleiding. “Dat maakt het moeilijker. Voor ons als vakjury was het dus vooral van belang dat mensen zich aan het Haagse publiek hadden gepresenteerd.”
Persoonlijk
De Weerd nam ook een heel persoonlijke motivatie mee in zijn jurylidmaatschap. “Ik ben oorspronkelijk opgeleid als beeldend kunstenaar. Ik kom niet uit een rijk gezin en mijn ouders hadden me niet kunnen helpen als het mis zou gaan met mijn opleiding of mijn kunstenaarschap. Ik weet dus wat het betekent om geen vangnet te hebben. Ik ben gevoelig voor die kwetsbaarheid. Daarom heb ik er ook vaak voor gepleit om voor de Piketprijzen de leeftijdsgrens van dertig jaar eventueel wat op te kunnen rekken. Mensen die al wat ouder zijn wanneer ze beginnen aan hun theateropleiding, hebben vaak een kwetsbare sociale achtergrond.”
Je verplaatsen in een ander
De Weerd was, in 2013, de oprichter van Zaal 3. Het ontstaan van dit laboratorium voor podiumkunst kan niet worden losgezien van het desastreuze cultuurbeleid van Halbe Zijlstra (staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Rutte I, 2010-2012). De Weerds besef van de kwetsbaarheid van nieuwe makers speelde een belangrijke rol. “Het Theater aan het Spui van begin jaren ’90 is eigenlijk nog te groot gedacht voor kleine producties en experiment”, legt hij uit. “De kleine zaal heeft 170 stoelen, maar ook dat is voor een nieuwe maker best hoog gegrepen en veel lege stoelen werkt demotiverend. Zaal 3 heeft tachtig stoelen. Dat is veel realistischer. Daarnaast heb je als theater veel invloed op alles om de voorstelling heen, op de sfeer, op de manier waarop je je publiek ontvangt. Theater is een rare kunst die een unieke gelegenheid biedt om je even in een ander te verplaatsen. Ik wilde met Zaal 3 een situatie creëren die maakt dat mensen dat zo goed mogelijk kunnen doen.”
Niet te veel met elkaar concurreren
Vernieuwing, experiment, engagement – De Weerd vindt het allemaal belangrijk. “Maar ik vind het ook genoeg als het alleen maar mooi is”, zegt hij. “Bij de Parade gaat het om elkaar vinden in intimiteit. Dan is het vooral belangrijk dat iets zonder veel middelen verteld kan worden. Voor Zaal 3 ben ik meer op zoek naar inlevingsvermogen, naar verhalen die nieuwsgierigheid teweegbrengen.” Heeft De Weerd nog goede raad voor jonge makers? “Probeer niet te veel met elkaar te concurreren. Probeer samen te werken en te denken vanuit je generatie in plaats van vanuit jezelf.” En het advies voor degenen die hem en Ellen Goemans als vakjury gaan opvolgen is, gezien het voorgaande, niet verrassend: “Probeer de kwetsbaarheid te blijven zien. Niet iedereen heeft een vangnet.”
Tekst: Anna Beerens
Foto: Hessel Waalewijn
