Categorie archief: 2017
Mattia Papp
Julien Guettab
Sallie Harmsen
Het kunstwerk van 2017: Florentijn Hofman roept jonge makers op om ongrijpbaar te blijven
Florentijn Hofman maakt dit jaar de award voor de Piket Kunstprijzen. De prijs reikt hij op 27 november zelf uit aan de winnaars en genomineerden. Wat hij dan overhandigt, is een kleine versie van zichzelf. Het bronzen beeld heft twee duimen op naar de jonge kunstenaars. Daarmee wil hij ze aanmoedigen om zich te blijven ontwikkelen: “Er zijn meerdere wegen die leiden naar Rome, maar ik wil ze meegeven dat ze door moeten gaan met wat ze doen.”
“Zorg dat je ongrijpbaar blijft”, stelt Florentijn Hofman. “En neem de tijd.” Het zijn adviezen van een inmiddels wereldberoemde kunstenaar die daarbij benadrukt dat hij geen leermeester wil zijn. Wel vindt hij het bijzonder dat hij dankzij deze weg jonge makers kan stimuleren om door te gaan.
In 2007 brak Florentijn zelf door met het kunstwerk ‘Beukelsblauw’. In Rotterdam schilderde hij een aantal voor de sloop bestemde huizen volledig blauw zodat ze extreem goed opvielen in het straatbeeld. Korte tijd daarna presenteerde hij het werk Rubber Duck, een 32 meter hoge opblaasbare gele badeend die op verschillende plekken ter wereld ronddobberde. De badeend werd als eerste in Frankrijk te water gelaten, maar kwam daarna ook in Osaka, Sydney, Sao Paulo en Hongkong terecht.
Internet
Zijn werk is nu, ruim tien jaar later, wereldwijd bekend en internationale opdrachtgevers benaderen hem. Zijn kolossale werken die hij over de hele wereld in de publieke ruimte plaatst, beginnen vaak als een klein model die hij vaak thuis maakt aan zijn ateliertafel. Florentijn woont in een woonhuis in de bossen bij Arnhem waar weinig hectiek heerst.
Terugkijkend merkt hij op dat de opkomst van het internet heeft bijgedragen aan zijn bekendheid als kunstenaar. Als opkomend kunstenaar kon hij, naar eigen zeggen, profiteren van de mogelijkheden die het internet opeens bood en kreeg zijn eerdere werk voor Rubber Duck ook meer bekendheid. Tegelijkertijd vertelt hij ook dat hij zich tegenwoordig liever niet bezighoudt met social media. Hij beschouwt het vooral als een vorm van afleiding en hij raadt het jonge kunstenaars af om te veel en te snel op zoek te gaan online publiciteit. “Je moet als kunstenaar eerst de tijd nemen om jezelf te ontwikkelen”, zegt hij. “Vlees op je botten krijgen tot je een bepaalde sterkte hebt.”
Onzekerheid
Het kunstenaarschap is verweven met onzekerheid, aldus Florentijn. Als kunstenaar weet hij als geen ander dat het moeilijk kan zijn om aan het begin van je carrière de juiste keuzes te maken, omdat dan nog alles mogelijk is. Wat hij vooral wil meegeven is dat ze, ondanks mogelijke tegenslagen en onzekerheid, door moeten gaan. Ook vereist het een zekere concentratie bij een maker.
Succes komt vaak niet direct, merkt hij op, en de meeste kunstenaars moeten een lange adem hebben. Maar als succes er eenmaal is, dan blijft de onzekerheid altijd nog aanwezig, ontdekte Florentijn. “Je moet dan je succes kunnen blijven evenaren”, licht hij toe. “Als je goed bezig bent dan wil het publiek vaak meer van hetzelfde. Toch moet je zelf kritisch blijven en je werk tegen het licht houden.” Als kunstenaar moet je niet een bepaald soort werk creëren alleen omdat er een markt voor is, vindt hij. Hij benadrukt dat makers autonoom en vooral ‘ongrijpbaar’ moeten proberen te blijven. Onzekerheid moet je daarbij als kunstenaar kunnen omarmen. “Je moet het nemen als een van de ingrediënten van het kunstenaarschap.”
Werkwijze
Hij noemt het een eer om de award te mogen maken voor de Piket Kunstprijzen, maar zegt ook dat hij lang moest nadenken over wat het zou worden. Uiteindelijk maakte hij zichzelf, waarbij hij een 3D-scan van zichzelf als uitgangspunt nam. De afdruk bewerkte hij tot een mal om daarmee het bronzen afgietsel te maken. Als beeld heeft hij zichzelf nu ‘bevroren’ in een houding waarbij hij zijn duimen omhoogsteekt naar de jonge garde. “Het is echt geen blijk van een te groot ego”, zegt hij erbij. “Het is humoristisch bedoeld, maar er zit ook een duidelijke boodschap achter.”
Omdat hij voor zijn werk veel schaalmodellen gebruikt voelde het maken van de award, die veel kleiner is dan zijn bekende werk, niet als iets dat totaal afwijkt van zijn oeuvre. Omdat hij doorgaans vaak werkt met kunststofmaterialen, lijkt de keuze voor brons opvallend. Hij bekent, in reactie hierop, dat het brons eigenlijk een synthetische variant is van het edelmetaal. De award heeft een klassieke uitstraling, maar de techniek erachter en het materiaal zijn eigenlijk heel modern”, aldus Florentijn.
Beluister hier de podcast over Florentijn Hofman van het programma Kunststof.
Nieuwe juryleden voor Piket Kunstprijzen 2017
Suzanne Swarts, directeur van Museum Voorlinden in Wassenaar, en choreografe Isabelle Chaffaud voegen zich bij de jury van de Piket Kunstprijzen. NTjong-regisseuse Nöel Fischer wordt komend jaar juryvoorzitter van de zeskoppige jury. Lees verder
Kaatje Kooij: ‘Een keuze vanuit mijzelf’
In dit voorjaar werd theatermaakster en winnares van de Piket Kunstprijzen Kaatje Kooij (27) benaderd door het OT Theater in Rotterdam met de vraag of zij zelf een voorstelling wilde maken. Het is iets nieuws: voor het eerst initieert, regisseert en speelt Kaatje het stuk zelf. Er zijn altijd wel ideeën, stelt ze. Dit stuk biedt haar, naar eigen zeggen, nu de mogelijkheid om zelf meer te onderzoeken en die ideeën concreet te maken.
‘Cloyne’, zo heet het de nieuwe voorstelling. Kaatje is momenteel druk bezig met de repetities en op 26 en 27 augustus staat ze met de voorstelling op het Zomerkade Festival in Rotterdam.
Het toneelstuk gaat over een vrouw die ‘s nachts niet kan slapen en door de stad een wandeling maakt. Het publiek is getuige van haar nachtelijke omzwervingen. “In de nacht lijkt het alsof de wereld meer van jezelf is”, vertelt Kaatje. “Dan kun je je eigen tempo volgen en rust vinden.”
Experiment
Voor de voorstelling werkt ze samen met schrijver en theatermaker Tommy Ventevogel. Alle tekst wordt op muziek gezet. Kaatje wilde dit al een tijdje uitproberen: theater én muziek maken. “Het is een experiment. Alle teksten die ik uitspreek, zijn gezongen of op ritme. Deze voorstelling wordt geen musical, maar je kunt het zien als een nieuwe vorm. Het kan beter omschreven worden als spoken word”, legt ze uit.
“Ruimte om na te denken”
Ze heeft inmiddels, naast haar eigen voorstelling, nog een aantal projecten lopen. In het najaar staat ze onder meer met NTjong weer op de planken met het toneelstuk ‘In mijn hoofd ben ik een dun meisje’ dat dan in reprise gaat. Toch was het na de uitreiking van de Piket Kunstprijzen een tijdje stil bij haar. “Ik had toen even geen werk, maar hierdoor wel ruimte om te denken over wat ik wilde doen”, vertelt ze. “Ik dacht dat ik binnen een maand wel goed zou weten wat ik wil, maar ik ben eigenlijk nog steeds op zoek.”
Kaatje komt uit een theaternest. Sinds haar achtste weet ze dat ze actrice wil worden. Haar ouders werken beiden in het theater, als acteur en regisseur en haar jongere broer volgt inmiddels ook een toneelopleiding aan de ArtEZ in Arnhem. “Theater is voor mij altijd een onderdeel van mijn leven geweest”, zegt ze. “Maar het is wel echt een keuze vanuit mijzelf. Toen ik drie maanden geen werk had, merkte ik dat ik het spelen echt begon te missen.”
Theater aan het Spui
Het prijzengeld van de Piket Kunstprijzen wil ze de komende tijd steken in het opzetten van theatrale projecten. De samenwerking met Ventevogel voor ‘Cloyne’ bekostigde Kaatje zelf; het aanvankelijke budget voor het project was niet ruim genoeg om een samenwerking mogelijk te maken.
“Ik voel dat dit een weg is die ik moet inslaan en ik maak plannen voor nieuwe projecten in de toekomst”, vertelt ze. “Die projecten zou ik graag onder de vleugels van een productiehuis willen ontwikkelen. Ik voer nu gesprekken met Theater aan het Spui.” Ze voegt daaraan toe: “Ook al woon ik in Amsterdam, in Den Haag voel ik me op mijn gemak en ik wil hier graag meer werken.”
Van Antoinette Jelgersma, jurylid toneel, kreeg ze ooit de tip om zelf op productiehuizen en theaterprogrammeurs af te stappen. “Tijdens mijn klankbordgesprek raadde zij mij aan om mij niet kleiner te maken dan ik ben. Als theatermaker moet je zelf stappen ondernemen. Met programmeurs en productiehuizen in gesprek gaan en ze uitnodigen voor je voorstellingen.”
In de periode dat ze het rustig had, voelde ze een bepaalde onzekerheid: “Als maker vind ik twijfel en onzekerheid mooie eigenschappen, maar als mens kunnen ze nog weleens in de weg zitten.” Nu wil Kaatje vooruit: “Door de twijfel en onzekerheid te erkennen en te kijken naar wat ik zelf het liefste doe, merk ik dat die eigenschappen een kracht kunnen zijn in mijn werk.”
Juryoordeel
“Kaatje Kooij is authentiek, serieus en ook bescheiden, poëtisch en fijngevoelig. Daarnaast is ze eigenzinnig en soms dwars. Ook zoekt ze het experiment op door buiten de gebaande paden te treden en verwerkt ze daarin een vleugje eenzaamheid. Zo werkte ze bijvoorbeeld aan thema’s die voor haar erg delicaat bleken, dat getuigt van kracht. Het afgelopen jaar is ze hard doorgegroeid naar een volwassen actrice”, aldus de jury.
Alice Godfrey: ‘Ik ben het gereedschap van de choreograaf’
Als danseres beschouwt Alice Godfrey zichzelf als het ‘gereedschap’ van de choreograaf. “Je bent een middel waarmee de choreografen bereiken wat zij voor zich zien”, zegt ze. Ze danst momenteel bij het Nederlands Dans Theater 2 (NDT 2) en won vorig jaar de Piket Kunstprijs voor de discipline dans. Onlangs kreeg ze een contract bij NDT 1.
Ze is momenteel te zien in het dansprogramma Smoke and Mirrors van NDT 2. Alice kwam in 2014 bij het gezelschap, dat een springplank is voor het grotere gezelschap NDT 1. Het was voor haar het begin van haar professionele danscarrière. “Het is werkelijk geweldig om hier te mogen starten”, vertelt ze. “Dit is heel belangrijk voor mij als professioneel kunstenaar.” Voordat ze naar Den Haag kwam, volgde ze twee dansopleidingen in Zuid-Afrika en Canada.
Contract bij NDT
De jonge dansers van NDT 2 krijgen doorgaans een contract voor drie jaar. De doorstroom naar NDT 1 is iets waar iedere danser bij NDT 2 van droomt, maar het is niet vanzelfsprekend, stelt Alice. Ze legt uit dat het ook afhankelijk is van de contracten die er zijn bij NDT 1. Anders moeten dansers zich richten tot andere gezelschappen en daarvoor audities doen of als freelancer verder gaan.
Onlangs werd die droom werkelijkheid voor Alice, ze kreeg een contract bij NDT 1. “Ik ben echt ontzettend blij! Het is een soort bevestiging van de kwaliteit van je werk en ik ben trots dat ik deze mogelijkheid krijg.” Voordat ze wist dat ze het contract zou krijgen, dacht ze veel over haar toekomst na. “Ik heb altijd wel gedacht dat ik richting NDT 1 kan doorstromen, maar ik heb zelf ook een wat onrustig karakter. Ik heb soms het idee dat ik op een gegeven moment mijn omgeving moet veranderen. Een nieuwe stad, nieuwe mensen. Het is zoiets als een andere jas aantrekken.”
Het krijgen van een contract bij het “volwassen gezelschap” NDT 1, zoals ze het omschrijft, geeft Alice een “gevoel van vooruitgang” en weet dat rusteloze stemmetje in haar hoofd voorlopig te temperen, zegt ze. “Ik ben straks omringd door een andere groep geweldige collega’s en ga werken met een andere artistieke leiding.” In welke choreografieën ze vanaf september te zien zal zijn, is nog onbekend.
Alice Godfrey (midden, top) danst in ‘The Grey’ van Imre van Opstal & Marne van Opstal
(onderdeel van Smoke and Mirrors NDT 2). Foto NDT / Rahi Rezvani
Het lichaam vs. het creatieve proces
Voordat ze de overstap maakt, heeft ze nog een vol programma voor de boeg met NDT 2. Behalve dat ze verschillende avonden in de week de voorstelling danst, is ze druk bezig met de repetities van bestaande stukken voor andere (internationale) tournees en voorstellingen. Ze leerde de afgelopen jaren hoe ze zich een weg moest banen door een seizoen. “Het gaat niet om het eindresultaat, maar je leert hoe je altijd kunt werken en het creatieve proces in iedere repetitie kunt inpassen. Je moet het kunnen bijhouden als danser,” zegt Alice. “Het is enerzijds je lichaam onderhouden als een topatleet, anderzijds moet je ook je creativiteit blijven voeden en geïnspireerd blijven.”
Smoke and Mirrors
Ze is blij dat ze bij NDT 2 de mogelijkheid heeft gekregen om met veel bijzondere choreografen samen te werken. In het Smoke and Mirrors-programma danst ze bijvoorbeeld in ‘Sarah’, een choreografie van Sharon Eyall die ze erg bewondert. Daarnaast danst ze ook mee in een stuk van de jongere choreografen Marne en Imre van Opstal. Imre was in 2014 genomineerd voor de Piket Kunstprijzen en danste bij NDT 2 toen Alice bij het gezelschap kwam. “Ik ken haar als collega en zij was eigenlijk een van de eerste personen waar ik visueel veel van leerde”, vertelt Alice. “Zij was heel inspirerend door haar manier van bewegen. Het is heel gaaf om dus nu met haar te werken en ik heb het gevoel dat ik haar bewegingstaal goed begrijp.”
“Iets dat je met elkaar deelt”
Welk gevoel ontstaat er als ze als danseres kan opgaan in het werk van een choreograaf? “Je raakt zo betrokken bij het creatieve proces”, legt Alice uit. “Iedereen wil in het werk dat ze doen vaak iets bereiken voor zichzelf, maar soms heb je ook de mogelijkheid om daar voorbij te kijken en te zien dat je deel uitmaakt van iets dat veel groter is. Het is iets dat je met elkaar deelt: een collectieve gedachte waarbij iedereen naar iets groters werkt.” Binnen de kaders die de choreograaf maakt, is er ook ruimte voor haar eigen creativiteit, merkt ze op: “Als danser heb je ook de ruimte om creatief te zijn want je moet bijvoorbeeld zelf invulling geven aan een personage. Wat je erin stopt, haal je er uiteindelijk ook uit.”
Oordeel van de jury in 2016
“Alice is een magnetische toneelverschijning. Ze is een absolute blikvanger met een intrigerende, intense uitstraling, die tegelijk speels en raadselachtig is. Haar talent is evident, ze heeft het lijf en een gezonde dosis gekte. Ze weet met haar interpretatie de choreografie altijd iets extra’s te geven.”
Foto bovenin: NDT / Joris-Jan Bos
Joshua Junker gaat dansen bij Royal Ballet
Joshua Junker (winnaar Dans 2014) krijgt een contract bij het Royal Ballet in Londen. Joshua is een van de vijf jonge dansers die zijn geselecteerd voor het Aud Jebsen Young Dancers Programme. Aankomend seizoen mag hij dansen in verschillende producties van het wereldberoemde dansgezelschap.
Momenteel volgt Joshua een opleiding bij het Royal Ballet School. In 2014, het jaar dat hij ook de Piket Kunstprijs won, vertrok hij naar Londen voor zijn scholing. “Mijn techniek en kunstenaarschap zijn ontwikkeld”, vertelt Joshua. “In mijn eerste jaar zat ik op een internaat en moest ik leren hoe ik met mijn lichaam moest omgaan. Ik moest zelf koken en leren hoeveel rust ik moet nemen.”
Deze zomer danst Joshua nog mee in de voorstellingen van zijn opleiding; vanaf augustus start hij bij het Royal Ballet. Joshua: “Ik ken al wel een aantal dansers in het gezelschap en de dansers zijn echt enorm goed. Je komt in een nieuwe sociale situatie terecht en ik ben daar echt een jonkie. Dat is heel spannend, maar ik ken de omgeving. Dat is fijn.”
Bekijk het programma van Royal Ballet in 2017/2018.
Foto’s bij dit artikel zijn van Johan Persson.
Debbie Young: “Alles wat ik doe, is verbonden met mijn werk”
Explosief, maar ook kwetsbaar en persoonlijk. Zo werd haar werk omschreven door de jury van de Piket Kunstprijzen. In november mocht Debbie Young de prijs in de discipline schilderkunst in ontvangst nemen. Inmiddels woont en werkt de Schotse kunstenares in Glasgow, maar ze heeft in Den Haag een meer dan goede indruk achtergelaten.
Na de uitreiking van de Piket Kunstprijzen werd Debbie gevraagd om in de Haagse galerie Vonkel haar eerste solo-tentoonstelling op te zetten. Het was haar eerste expositie na haar afstuderen aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK). “Ik wilde nieuw werk creëren en ook minimalistische kunstwerken maken die een explosieve uitkomst bieden’’, vertelt ze.
Ze is vrolijk, praat gemakkelijk en honderduit. Niet alleen over haar werk en plannen, maar ook over hoe ze nadenkt over de hedendaagse politiek en maatschappij. Ze wil haar verbeelding en creativiteit inzetten om haar gedachtes daarover te uiten. “Alles wat ik doe, is verbonden met mijn werk’’, zegt ze.
Sid Young
In de woonkamer van haar nieuwe appartement in Glasgow is ze bezig met de opzet van een nieuwe tentoonstelling. Het is een project voor het Glasgow Open House Arts Festival waar ze met haar kunstenaarscollectief Sid Young aan deelneemt. “Ik ben heel erg bezig geweest met de vraag: wat is een huis”, legt ze uit. “Een huis is een plek waar je denkt volledig de controle te hebben. Het is een plek waar je jezelf barricadeert met alle spullen die je graag om je heen wilt hebben. Iedereen creëert zo zijn eigen grenzen.”
Samen met Katerina Sidorova, die ze leerde kennen op de KABK, richtte Debbie Sid Young op om een verbinding te leggen tussen Schotse en internationale kunstenaars. Ze organiseren tentoonstellingen, maar ook debatten en lezingen. Daarnaast timmert Debbie ook solo verder aan de weg en heeft ze veel plannen voor komend jaar: er lopen gesprekken over een nieuwe tentoonstelling in Den Haag, in de zomer betrekt ze een residentie in Letland met andere internationale kunstenaars en ze is bezig met een beurs om in het najaar naar Uruguay te gaan om daar een project op te zetten.
Expressiever
Hoewel haar leven en kunstenaarschap in haar eigen optiek verweven zijn, sloeg Debbie na de middelbare school niet direct de weg op richting een kunstopleiding. Eerst volgde ze een studie psychologie voordat ze op haar 21e besloot om zich aan te melden voor de KABK. “Ik had het gevoel dat als ik hier serieus mee aan de slag wilde gaan, ik mijn omgeving moest veranderen”, zegt ze. In Nederland werd ze naar eigen zeggen expressiever.
In het jaar dat ze afstudeerde, won ze ook de Piket Kunstprijs voor schilderkunst. Wat betekende het voor haar? “Met het prijzengeld heb ik gereedschappen kunnen aanschaffen die een leven lang meegaan’’, zegt ze. Daarnaast kocht Debbie ook een oven om haar kleiwerk in te bakken. “Mijn leven zou nu heel anders zijn als ik de prijs niet had gewonnen. Veel van mijn studiegenoten hebben het moeilijk of maken geen kunst meer omdat ze daar niet van kunnen rondkomen”, aldus Debbie. Behalve de financiële armslag die het winnen van de prijs heeft opgeleverd, merkt ze ook op dat het haar zekerder heeft gemaakt: “Dit heeft mij ook het gevoel gegeven dat ik serieus word genomen als kunstenaar.”
De Slaapkamer van Debbie tijdens het Glasgow Open House Arts Festival
Oordeel van de jury in 2016
“Debbie Youngs werken kennen zowel een letterlijke als figuurlijke gelaagdheid, waarbij elke laag de vorige relativeert of deels aan het oog onttrekt. Soms gaan de werken op in een getransformeerde ruimte, soms zijn het individuele objecten aan een witte muur. Hiermee spoort Debbie de beschouwer aan steeds op een andere manier te kijken. Het resultaat is explosief, maar ook kwetsbaar en persoonlijk”, aldus de jury.
